Dług [1999]
rok produkcji:
- 1999
premiera:
- 19 XI 1999
czas trwania:
- 97 min
Reżyseria:
- Krzysztof Krauze
Scenariusz:
- Krzysztof Krauze, Jerzy Morawski
Zdjęcia:
- Bartosz Prokopowicz
Obsada:
- Robert Gonera [Adam Borecki], Jacek Borcuch [Stefan Kowalczyk], Andrzej Chyra [Gerard Nowak], Cezary Kosiński [Tadeusz Frei], Joanna Szurmiej [Basia, narzeczona Adama], Agnieszka Warchulska [Jola, dziewczyna Stefana], Joanna Kurowska [Ania, ciężarna], Sławomira Łozińska [matka Adama], Krzysztof Gordon [ojciec Adama], Przemysław Modliszewski [Młody], Maria Robaszkiewicz [matka Basi], Edyta Bach [Joanna, siostra Adama], Jakub Bach [Jurek, siostrzeniec Adama], Ewa Kania [szefowa operacji kredytowych], Katarzyna Trzcińska [żona Gerarda]
Montaż:
- Krzysztof Szpetmański
Muzyka:
- Michał Urbaniak
Scenografia:
- Magdalena Dipont
Produkcja:
- Studio Filmowe (dawniej Zespół Filmowy) „Zebra” , Canal+ Polska, ITI Cinema
Producent:
- Juliusz Machulski
Nagrody:
-
- Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni 1999: Grand Prix, nagroda za pierwszoplanową rolę męską dla Andrzeja Chyry, nagroda za muzykę dla Michała Urbaniaka, Nagroda Dziennikarzy
- Syrenka Warszawska 1999
- Festiwal Najnowsze Kino Polskie Wrocław 1999: Nagroda Główna, nagroda za główną rolę męską dla Roberta Gronery, nagroda za debiut dla Andrzeja Chyry, wyróżnienie za zdjęcia dla Bartosza Prokopowicza
- Paszport „Polityki” 2000 dla Krzysztofa Krauzego
- Lubuskie Lato Filmowe Łagów 2000: Nagroda Organizatorów im. Juliusza Burskiego
- Machiner 2000
- Polska Nagroda Filmowa Orzeł 2000: najlepszy film, najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz, najlepsza główna rola męska (Robert Gonera), najlepsza drugoplanowa rola męska (Andrzej Chyra), nominacje za zdjęcia, scenografię, muzykę, montaż, dla producenta
- Tarnowska Nagroda Filmowa 2000: Srebrna Statuetka Leliwity, Nagroda Jury Młodzieżowego, Nagroda Publiczności
- Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej „Prowincjonalia" Września 2000: Nagroda Główna Jańcio Wodnik, Jańcio Wodnik za muzykę dla Michała Urbaniaka
- Złota Taśma 2000 (ex aequo z Panem Tadeuszem Andrzeja Wajdy)
- MFF Filadelfia (USA) 2001: nagroda za reżyserię dla Krzysztofa Krauzego
O filmie
Akcja filmu toczy się na przełomie lat 1998-1999 i jest oparta na prawdziwych wydarzeniach. Dwaj przyjaciele, Adam i Stefan, rzucili studia, by szukać szczęścia w biznesie, i planują otwarcie montowni skuterów. Niestety, bank w ostatniej chwili odmawia im kredytu. Jeśli w ciągu miesiąca nie zdobędą sporej sumy, kontrakt na skutery przepadnie.
Adam, którego narzeczona Basia spodziewa się dziecka, przerywa budowę domu. Stefan przez dawnego znajomego, Gerarda, znajduje poręczyciela kredytu, ale Gerard żąda za to wygórowanej prowizji. Młodzi biznesmeni rezygnują. Jednak Gerard żąda zwrotu rzekomych kosztów własnych. Okazuje się zawodowym egzekutorem długów. Bije Adama, ale chłopak nie chce zapłacić. Stefan uznaje, że najlepszym wyjściem będzie zapłacenie Gerardowi. Gerard twierdzi, że otrzymane banknoty są fałszywe. Domaga się o wiele większej kwoty. Adam dowiaduje się, że Stefan odstąpił ich kontrakt w zamian za pieniądze na spłatę Gerarda. Przyjaciele i wspólnicy rozstają się w gniewie. Adam znajduje pracę w restauracji i wyprowadza się z domu, Stefan zatrudnia się jako szofer. Gerard wraz ze swym ochroniarzem nie przestają ich nękać. Szantażują, biją, pozorują egzekucję, grożą zabiciem rodziny, zmuszają Stefana do zastawienia własnego mieszkania i oddania paszportu. Basia traci dziecko wskutek poronienia i odchodzi od Adama. Tadeusz, kolega, u którego Adam się ukrywa, uświadamia jemu i Stefanowi, że jedynym rozwiązaniem tego horroru będzie śmierć prześladowcy. Gerard i jego ochroniarz giną, dla zatarcia śladów odcięte od zwłok głowy zostają wrzucone do rzeki i po paru dniach znalezione przez policję. Stefan chce uciec za granicę. Adam wyznaje prawdę Basi. Kochająca dziewczyna namawia go do ucieczki, ale dręczony wyrzutami sumienia zabójca zgłasza się na policję.
Film odniósł triumf na festiwalu w Gdyni w 1999 roku. Krytycy uznali Dług za pierwszy dojrzały artystycznie, wstrząsający opis polskiej rzeczywistości po roku 1989. Dramat oparty na zdarzeniach autentycznych, mocno osadzony w realiach, jest wstrząsającym opisem bezradności wobec przemocy. Młodzi aktorzy stworzyli wyraziste, niezwykle sugestywne, pogłębione psychologicznie kreacje. Jednomyślnie uznany za najlepszy film roku, wywołał falę dyskusji na temat skuteczności polskiego wymiaru sprawiedliwości.
Cytaty
-
Pierwowzory Adama i Stefana, młodzi ambitni biznesmeni, którzy w marcu 1994 zamordowali swoich dręczycieli i w chwili premiery filmu odsiadywali swoje 25-letnie wyroki, stali się równie znani, jak wzorowani na nich bohaterowie...
Rozwiń