Królikiewicz. Pracuję dla przyszłości
Tytuł:
- Królikiewicz. Pracuję dla przyszłości
Autorzy:
- Piotr Kletowski, Piotr Marecki
Wydawca:
- Korporacja ha!art
Wydanie:
- Kraków 2011
Liczba stron:
- 367
Opis
Wywiad-rzeka (około pięćdziesięciu godzin rozmowy!) z mistrzem polskiego kina Grzegorzem Królikiewiczem, autorem najbardziej oryginalnej w rodzimej kinematografii koncepcji języka filmowego. O filmach, widowiskach telewizyjnych, pracach wideo, teorii, formie, awangardzie, przestrzeni poza kadrem, demokratycznej inscenizacji, „białym szumie”, kinie pozawerbalnym, metodzie prowadzenia aktorów, współpracy z artystami sztuk wizualnych. O niezrealizowanych projektach, polityce, filozofii, historii, historiozofii, religii, mistyce i Bogu. Autorskie „kto był kim” w okresie PRL-u, barwne opowieści o Zbigniewie Rybczyńskim, Bogdanie Dziworskim, Zbigniewie Warpechowskim, Beacie Tyszkiewicz, Olgierdzie Łukaszewiczu i Franciszku Trzeciaku. Ale przede wszystkim narracja o artyście poszukującym wewnętrznej wolności w świecie programowego zniewolenia.
„Pracuję dla przyszłości” to także jedyny w swoim rodzaju wykład reżysera o mistrzach kina: Bressonie, Herzogu, Godardzie, Wellesie, Fellinim i Bunuelu – będącym summą widzenia X muzy przez twórcę „Na wylot”. Wypytywany przez duet Kletowski/Marecki Grzegorz Królikiewicz jawi się w tej książce jako postać radykalnie rozdarta między postawą „ortodoksa” i „heretyka”, bluźniercy i mistyka, awanturnika ze SPATIFu i „Wojownika Bożego”.
Mija ponad 15 piętnaście lat od kiedy autor „Tańczącego Jastrzębia” i „Przypadku Pekosińskiego” nie zrealizował filmu fabularnego. Piętnaście lat formalnego zastoju polskiego kina, kina stylu zerowego, stroniącego od wynalazczości i eksperymentu. Kina, które wciąż nie odrobiło lekcji Królikiewicza.
Fragmenty / recenzje
Spis treści
Dzieciństwo. Mit i empatia 9
wibrująca groza i dojrzewające łany pszenicy/ „A wy, Niemcy, nic nie wiecie..."/ pierwsza „instrukcja" metaformy/ co by się stało z ojcem, gdyby nie zginął w oflagu?! spuźcizna/ Po całym ciele/ bezradność/ dlaczego uniwersytet/ uświadomiłem sobie, że jestem człowiekiem ruchu/ „rączki jak u karaska"
W łódzkiej Filmówce 23
Każdemu to, czego mu wcale nie trzeba/ udawali, że tworzą/ dla kogo zrobiłem Wyjściel festiwal w Oberhausen i gry z Bossakiem
Przestrzeń filmowa poza kadrem 29
„Nikt z geniuszy filmu na to nie wpadł"/ uruchomienie współautorstwa widza/ jak ostrosłup zastąpić kulą/ ujęcie wycięte z Listu mordercy! gdyby zastosować przestrzeń poza kadrem w filmie o Hitlerze/ wolność jest ryzykiem
Na wylot 38
ludzie opuszczeni przez Boga czy Bóg odrzucony przez ludzi?/ porównywać Na wylot do utworów Dostojewskiego!! w krakowskim Archiwum Grodzkim/ to morderstwo trzeba było pokazać wprost/ podziwiam prawosławie/ niemiecki ekspresjonizm i amerykańskie Direct Cinema/ współpraca z kompozytorami/ metoda Stanisławskiego w kinie?! hipnotyzowanie / „Ludzie, weźcie mnie do siebie..."/ dwie kamery/ pytania i zarzuty/ o zmianę świadomości
Wieczne pretensje 66
dlaczego chaos/ ubój świń/ sadomasochistyczny węzeł/ galeria BWA jako ludzkie terrarium/ polska awangarda lat siedemdziesiątych/ rządzi nami wyobraźnia, a nie materia/ kolor symboliczny/ zostawiam widzowi znaki drogowe i wybór/ „telegram": żyjemy jednocześnie w świecie fikcji i rozkazów
Tańczący jastrzqb 84
Trzeciak jako medium o idealnym słuchu psychicznym/ „trylogia obywatelska"! kłopoty z adaptacją książki Kawalca/ „z pozycji dziecka"/ scena z ławkami/ dzieweczka nosi krowę!! „kura" a Kane'owska „różyczka"! „Chociażbyś cały świat posiadł..."/ toporność
Faust 98
Mefistofeles z twarzą Trzeciaka/ tak to jest ze mną, sześćdziesięcioletnim Faustem/ zbrodnia faustyczna/ „Kto całe życie trudził się, tego wybawić możem"/ miłość Małgosi/ uważam Greenewaya za grafomana/ atrakcyjność zła
Klejnot wolnego sumienia i inne widowiska historyczne 108
reguły ładu w dziejach Polski/ konflikt zasadniczy: unia z Litwą/ „Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie" i konflikt religijny/ „Odwrotnie niż naukowiec, który szuka jednego abstraktu, szukam jednego wydarzenia konkretnego"! słodka tortura kultury/ Zborowski kontra Zamoyski
Pierwsze kroki w telewizji 117
Cztery wielkie wyprawy do Indii: „W tej jednej postaci dzieje umieściły sprzeczność"! Proces Giordano Bruno: prawda a etyka/ Tajna historia Mongołów: genialna instrukcja władzy/ Scytowie: drzewo życia imperium
Trzeci maja 128
jak wejść do „jaskini lwa" i przetrwać/ czas był moim sprzymierzeńcem/ pół narodu/ Konstytucja Trzeciego Maja/ trochę pobłażliwości wobec mnie.../ „rzeczywistość", w środku której znajduje się widz/ cichcem, sprytem
Kronika Polska Galla Anonima oraz kroniki innych awantur 139
podejrzana propozycja/ „Uciekłem ci raz, drugi raz też ucieknę"/ na 22 lipca?! Wielki powrót! „Proszę mi nie mówić «towarzyszu»/ mały fiat dla Wojtka Króla/ wierność formie Galla Anonima/ łatanie.../ Gallowska recepta: jak przetrwać
A potem nazwali go bandytq i inne spektakle o wielkich dowódcach 163
model bycia wiernym/ Kuraś — człowiek niepokorny/ „Bo to był góral"/ perypetie „Ognia"/ anegdoty to za mało, wielka postać to za mało/ fizjologia mitu/ Rapsod: pogrzeb symboliczny
Jak się robi filmowe narracje historyczne 173
narracja historyczna Wajdy a Królikiewicza/ przegrywamy bitwy, ale wygramy wojnę/ paradoks ograniczonej wyobraźni/ Komuna Paryska: o zatraceniu prawdy/ Królikiewicz scenografem, czyli piana z białek/ kreacja zespołowa/ koronacja Walezego/ Pergamin konfederacji warszawskiej! „śledzenie" Wałęsy/ Szewczyk Dratewka, który zwyciężył smoka/ sekret ławicy/ współpraca z Niemenem
Fort-13 188
sprawozdanie w Księdze Pamiątkowej Przemyśla/ precyzyjna geometria podziemi fortu/ na serio/ odnaleziony dziennik/ „W tym filmie taki natłok szczurów"! świat udręki wyłania się z nicości/ retrospekcje i introspekcje/sprowadzanie do wspólnego mianownika/ „Tatusiu, ty nigdy nie umrzesz"! strużka pisma jak strużka krwi/ nie mam potrzeby chronić swoich filmów/ najbardziej otwarte zakończenie
Tajny agent Królikiewicza 210
Peiperowska „metoda rozkwitania"! fatum i trzy istnienia/ figura żaglowca
Zabicie ciotki 214
Robert Herubin: nietypowa praca z aktorem/ skąd zainteresowanie Bursą/ iluzja absolutna/ czym jest zbrodnia/ archetyp młotka/ musiałem „podrasować" Bursę/ kumplowanie się z widzem — to jest okropna sprawa/ wstęga ~usa/ „...wola twoja już nie może powstrzymać ruchu powtórzeń"! pokonać piekło wyobraźni/ Luiza
Biały szum 228
echo Prawybuchu/ fenomen estetyki wideo/ Godard: cytowanie efektów wideo/ lenistwo oka/ maszyna Hieronimusa i kamera De La Warra/ „...ja się nazywam wielokomórkowiec"/ hierarchia: teksty teoretyczne—filmy dokumentalne—filmy fabularne/ filmy jako wsporniki/ konfrontacja Wałęsy z hejnałem/ Mężczyźni i Idź: dokument kreacyjny/ zaprzeczenie status quol wolę być łobuzem/ krewki biskup/ miejsce do filozofowania o kinie przestało istnieć/ „Nie bójcie się nigdy posądzeń o tak zwaną nadinterpretację"
Złota Seria 264
analiza tekstu a kontekstu/ „...Wejdę do Szkoły i zacznę robić analizy"! od środka/ w poszukiwaniu pereł/ Anty-Faust/ analiza Sobowtóra Kurosawy/ Kłopoty z Fellinim/ Bulluel/ Zinnemann/ przygotowane: Bresson, Herzog, Stalker, Straż przyboczna/ na banicję/ „Kończymy z tą wieżą z kości słoniowej"! Herzog/ Bresson
Przypadek Pekosińskiego 286
reportaż Romualda Karasia/ jak zwykle zawile/ dlaczego Pekosiński gra Pekosińskiego/ historia znajomości/ „urządzanie" Pekoska/ w Karlowych Warach/ „Nie świat, ale gest litości wobec drugiego człowieka określa mnie"! martyrologia Pekosińskiego/ współpraca z operatorami
Drzewa 311
ostatni film pełnometrażowy/ doświadczenia z przyrodą/ wątek „ubecki"/ biblijny ogród, biblijna Ewa/ kobiety w życiu i filmie/ Drzewa powstały za wcześnie/ postać Pawła
Po co się robi filmy? Esej a agitka polityczna 321
ja robię filmy z innych powodów/ Montaigne/ Solidarność 2ołol agitka jest fałszowaniem, tendencyjnością/ trzeba wyskoczyć z tego pociągu, z tego pokoju, z tego łóżka/ film o Kernie
Filmowe środki wyrazu a styl 328
kiedy zaczyna się proces montażu/ pozory lenistwa/ pierwszy krok/ „...odstaw tę cholerną wiertarkę"/ pogonie w montażowni/ malarstwo w filmie/ odsłanianie—zasłanianie/ wyrazisty symbol/ nie panować w pełni nad stylem/ „Dobrze, że przestałeś już tak reżyserować"! fiszki/ reżyserowanie w teatrze a w kinie
Anhelli 344
ofiara, która nic nie daje/ powroty do tekstu/ moc a przemoc/ „Ideał sięgnął bruku"! wieszczowie nie robili propagandy/ Czyn
Pracuję dla przyszłości 351
wyłącznie środkami pozatechnicznymi/ przeczucie/ „zaciemniaj"/ gdzie szukać? W kulturze/ energia
Historiozofia 358
zaplecione jak korzenie/ szeptanina fotografii/ to nie jest historia ludzi przegranych/ w dialogu pokoleń/ Wielki Piątek Męki i Wielka Niedziela Zmartwychwstania/ jestem poza kadrem
Polecane książki
-
Do granic negocjacji. Historia Zespołu Filmowego „X” Andrzeja Wajdy (1972-1983)
Anna Szczepańska
-
Od Kutza do Czekaja
Barbara Hollender
-
Róża
Andrzej Szpulak
-
Kino epoki nowofalowej. Historia kina, tom 3, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska, Universitas, Kraków 2015
Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska
-
Europejskie kino gatunków
Piotr Kletowski