Leonard Buczkowski
Leonard Buczkowski, „Deszczowy lipiec", fot. Tadeusz Wieżan, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, scenarzysta, aktor. Urodził się 5 sierpnia 1900 roku w Warszawie – zmarł 19 lutego 1967 roku w Warszawie. Podczas pierwszej wojny światowej – w 1918 roku – walczył jako lotnik. Studiował aktorstwo w Dramatycznym Studiu Filmowym Stanisławy Wysockiej oraz Instytucie Filmowym Wiktora Biegańskiego (1920-1922). Jako aktor wystąpił w kilku niemych filmach, m.in. Na jasnym brzegu (1921) Edwarda Puchalskiego, Kule, które nie trafiają (1923) i Awantury miłosne panny D. (1923) Tadeusza Chrzanowskiego.
Zanim zadebiutował w 1928 roku jako samodzielny reżyser niemym filmem Szaleńcy (inny tytuł: My, Pierwsza Brygada), udźwiękowionym w 1934, za który otrzymał Złoty Medal na Wystawie Światowej w Paryżu (1929), był asystentem Wiktora Biegańskiego, m.in. przy realizacji Orlęcia (1927). Z jego przedwojennych dokonań wyróżnić należy przede wszystkim ekranizację Wiernej rzeki (1936) Stefana Żeromskiego. Podczas II wojny światowej przebywał na Węgrzech, a następnie w Warszawie, gdzie nakręcił kilka reklamówek dla prywatnych firm niemieckich, co spowodowało, że – wyrokiem sądu koleżeńskiego – jeden ze swych najlepszych filmów powojennych Skarb (1948) podpisał nie nazwiskiem, a pseudonimem Marian Leonard. W 1945 roku zrealizował dokument Łódź 1939-1945, poświęcony pamięci ofiar terroru niemieckiego.
Wyreżyserował Zakazane piosenki (1946, premiera w 1947) – pierwszy polski pełnometrażowy film fabularny wyprodukowany po wojnie, a także Przygodę na Mariensztacie (1953) – pierwszą rodzimą barwną fabułę kinową. Był solidnym, wszechstronnym rzemieślnikiem kina, znakomicie czującym się w różnych gatunkach filmowych: realizował komedie – Skarb (1948), Marysia i Napoleon (1966; wyróżnienie w Barcelonie), sięgał po klasykę operową – Straszny dwór (1936), czy popularną literaturę – Florian (1938) wg powieści Marii Rodziewiczówny, Biały murzyn (1939) wg powieści Michała Bałuckiego, dobrze czuł się w filmach lotniczych – Gwiaździsta eskadra (1930), Pierwszy start (1950), Sprawa pilota Maresza (1955; Złota Kaczka), i morskich – Rapsodia Bałtyku (1935), Orzeł (1958).
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1954).
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Lubelski T., Zarębski Konrad J., Historia kina polskiego, Warszawa 2006.
Artykuły:
Eisler J., Zakazane piosenki, „Biuletyn IPN” 2012, nr 6, s. 52-54.
Drobner M., O muzyce Zakazanych piosenek, „Film” 1947, nr 11, s. 3.
Węsierski B., Zabrania się prowadzenia rozmów o pogodzie, „Film” 1950, nr 13, s. 8-9.
Kołaczkowski T., Przygoda na Mariensztacie, „Film” 1954, nr 6, s. 8-9.
Bukowiecki L., Sprawa pilota Maresza, „Film” 1956, nr 15, s. 4-5.
Peltz J., ORP „Orzeł” jest znowu na morzu, „Film” 1958, nr 39, s. 8-9.
Jackiewicz A., Zapiski krytycznie. Laurka dla Buczkowskiego, „Film” 1963, nr 26, s. 14.
Peltz J., Od „Zakazanych piosenek” do „Przerwanego lotu”, „Film” 1964, nr 44, s. 6-7.
Gliński W. Meissner J., Buczkowski, „Film” 1967, nr 11, s. 10-11.
Sobolewski T., Buczkowski, „Film” 1977, nr 8, s. 10-11.
Peltz J., Filmy L. Buczkowskiego, „Kino” 1971, nr 4, s. 17-27.
Kunówna S., Leonard Buczkowski – popularność bez recepty, „Kino” 1978, nr 11, s. 12-17.
Peltz J., Zaczęło się w cukrowni ojca… Kartki z historii, „Kino” 1984, nr 7, s. 14-20.
Śmiałowski P., Pierwszy na zawsze, „Kino” 2007, nr 1, s. 54-57.
Janicka B., Ostatni i pierwszy, „Kino” 2007, nr 1, s. 58-59.
Giżycki J., Pierwszy start, „Kwartalnik Filmowy” 1951, nr 1, s. 80-91.
Dzieje zakazanej piosenki, „Film” 1947, nr 9-10, s. 21.
Pro i contra, „Film” 1947, nr 12, s. 12.
Dyskusja o pierwszym filmie, „Film” 1947, nr 12, s. 3.
Wywiady:
Peltz J., Reżyser Buczkowski opowiada o swej trzydziestoletniej pracy w filmie, „Film” 1956, nr 11, s. 8.
Peltz J., Mówi Leonard Buczkowski, „Film” 1961, nr 17, s. 6-7.
