Akademia polskiego filmu

Reżyser filmowy, scenarzysta. Urodził się 22 listopada 1901 roku w Warszawie – zmarł 27 maja 1983 roku w Los Angeles. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wstąpił ochotniczo do wojska. Uczył się w szkole muzycznej, a następnie – od 1920 roku – studiował filozofię oraz chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Później wyjechał do Wiednia, gdzie w 1926 roku związał się z kinematografią jako asystent Roberta Wiene i Michaela Curtiza.

Jako reżyser zadebiutował w 1928 roku Huraganem, nakręconą z dużym rozmachem inscenizacyjnym opowieścią poświęconą powstaniu styczniowemu. Odtąd obrazy historyczne o dużym ładunku patriotycznym, niezwykle sprawne zrealizowane, stanowić będą jego domenę, czego dobrymi przykładami: Barbara Radziwiłłówna (1935; wyróżnienie w Wenecji), Kościuszko pod Racławicami (1938), Z dnia na dzień (1929), przejmująca opowieść o psychicznych następstwach okrucieństw wojennych, Córka generała Pankratowa (1933), nawiązująca do wydarzeń rewolucyjnych 1905 roku, czy rozgrywający się również w tym czasie – najlepszy film tego nurtu – Młody las (1934), dramatyczna opowieść o strajku szkolnym skierowanym przeciwko rosyjskiemu zaborcy.

Druga grupa niezwykle udanych filmów w dorobku Lejtesa to ekranizacje znanych utworów literackich: Róży (1936) Stefana Żeromskiego, Dziewcząt z Nowolipek (1937) Poli Gojawiczyńskiej, Granicy (1938) Zofii Nałkowskiej. Realizację filmu Inżynier Szeruda i Hania przerwał wybuch drugiej wojny światowej.

Podczas wojny – w 1940 roku – organizował w Palestynie Czołówkę Filmową Brygady Strzelców Karpackich. W 1943 roku zrealizował dokument Od Latrum do Gazali, poświęcony szlakowi bojowemu tej formacji. Po wojnie pracował dla kinematografii brytyjskiej, izraelskiej i amerykańskiej, realizując m.in. odcinki popularnych seriali: Bonanza i Alfred Hitchcock przedstawia.

Jerzy Armata