Akademia polskiego filmu

Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, prozaik, tłumacz. Urodził się 27 kwietnia 1943 roku w Warszawie. Absolwent filozofii na Uniwersytecie Warszawskim oraz Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1973). Tłumacz sztuk teatralnych, autor opowiadań publikowanych w prasie literackiej oraz trzech powieści: Przesłuchanie (1983), Przyznaję się do winy (1985), Sól i pieprz (2000).

Zanim zadebiutował – razem z Januszem Dymkiem – pełnometrażowym filmem fabularnym Kobieta i kobieta (1979), współpracował z Krzysztofem Zanussim przy Iluminacji (1972) oraz Danielem Szczechurą przy animacjach – Hobby (1968) i Desant (1986), a także nakręcił kilka dokumentów, m.in. Maraton (1971), Smak muzyki (1976). W roku 1980 zrealizował – w telewizyjnym cyklu filmowym „Sytuacje rodzinne” – Zajęcia dydaktyczne, a dwa lata później słynne Przesłuchanie, uznane przez władze za najbardziej antykomunistyczny film w historii PRL-u. Film Bugajskiego nie tyle został skierowany na półkę, co przeznaczony do fizycznej likwidacji, a pozbawionemu możliwości wykonywania zawodu reżyserowi pozostała jedynie emigracja. Wyjechał do Kanady, gdzie kontynuował karierę, kręcąc fabularny Clearcut (1991) oraz odcinki popularnych seriali, m.in. „Alfred Hitchcock przedstawia” i „The Twilight Zone”. Kopię Przesłuchania udało się ocalić, w stanie wojennym film ukazał się w nielegalnym obiegu na kasetach wideo. Rozgrywająca się w latach pięćdziesiątych przejmująca opowieść o Bogu ducha winnej piosenkarce, która dostaje się do więzienia, gdzie zostaje poddana brutalnym przesłuchaniom, doczekała się oficjalnej premiery dopiero na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1989 roku. Po lawinie gdyńskich nagród film Bugajskiego został doceniony również w Chicago, Belgradzie oraz Cannes, gdzie rolę Krystyny Jandy uznano za najlepszą kreację żeńską.

W 1995 roku reżyser nakręcił w Polsce Graczy, utrzymanych w konwencji political fiction, a rozgrywających się w czasie kampanii prezydenckiej Lecha Wałęsy. Dwa lata później powrócił na stałe do kraju. Przez kilka lat był głównym reżyserem „Wiadomości” w Programie 1 Telewizji Polskiej. W 2009 roku w filmie Generał Nil (nagrody m.in. w Chicago, Hanowerze, Houston) udanie zrekonstruował ostatnie lata życia legendarnego dowódcy Kedywu Armii Krajowej generała brygady Augusta Emila Fieldorfa, ps. „Nil”, a trzy lata później zrealizował Układ zamknięty – opartą na prawdziwych wydarzeniach historię właścicieli świetnie prosperującej firmy, którzy – wskutek zmowy skorumpowanych urzędników – zostali pokazowo zatrzymani pod zarzutem działania w zorganizowanej grupie przestępczej.

Ryszard Bugajski został odznaczony Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2008) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).

 Jerzy Armata