Wojciech Marczewski
Wojciech Marczewski, „Ucieczka z kina Wolność", fot. Roman Sumik, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, pedagog. Urodził się 28 lutego 1944 roku w Łodzi. Absolwent Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej w Łodzi (1969; dyplom w 1998). W latach 1964-1968 pracował jako asystent w Studiu Małych Form Filmowych „Se-Ma-For” w Łodzi, gdzie zrealizował groteskę aktorsko-animowaną Lekcja anatomii (1968), a po ukończeniu studiów w warszawskiej Wytwórni Filmowej Czołówka, w której nakręcił dwie krótkie fabuły – Podróżni jak inni (1969) i Wielkanoc (1974) oraz trzyodcinkowy serial telewizyjny Odejścia, powroty (1972).
Jako reżyser pełnometrażowego filmu kinowego zadebiutował w 1978 Zmorami (nagrody w Gdyni i San Sebastian, Nagroda im. Andrzeja Munka, Złota Kamera), znakomitą ekranizacją głośnej książki Emila Zegadłowicza, rozgrywającą się w małym galicyjskim miasteczku początku dwudziestego wieku, poświęconą dojrzewaniu – i temu biologicznemu, i temu w sferze świadomości. Akcja Klucznika (1979; nagrody w Olsztynie) według dramatu Wiesława Myśliwskiego toczy się w czasie reformy rolnej. Umierający hrabia udaje, że nie dostrzega zachodzących zmian, a stary klucznik, powodowany miłosierdziem, nie mówi mu całej prawdy o tym, co się wokół dzieje... Swego rodzaju kontynuacją Zmór są Dreszcze (1981; Srebrny Niedźwiedź w Berlinie, Nagroda Główna Jury w Gdańsku). Rok 1955, 13-letni chłopiec jedzie na obóz młodzieżowy, gdzie przechodzi psychiczną i ideologiczną metamorfozę. Zbliża się październik 1956 roku… To opowieść o dojrzewaniu w czasach szczególnych. Marczewski realizuje filmy niezwykle rzadko. W 1990 roku nakręcił Ucieczkę z kina Wolność (Złote Lwy i inne nagrody w Gdyni, nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej za rolę drugoplanową dla Zbigniewa Zamachowskiego), groteskową opowieść o próbach ograniczania wolności, a dziesięć lat później Weisera (nagrody w Gdyni, 3 Orły), ekranizację Weisera Dawidka Pawła Huellego. Film, którego bohater, czterdziestoletni mężczyzna, stara się odtworzyć pewne tajemnicze wydarzenie z własnego dzieciństwa, nie dochowuje wierności literze książki, ale – jak twierdzi pisarz – jej duchowi.
Wojciech Marczewski wiele czasu poświęca pracy pedagogicznej. W latach dziewięćdziesiątych pełnił funkcję dziekana londyńskiej szkoły filmowej (The National Film and Television School). Od roku 1998 wykłada w łódzkiej szkole filmowej. Współzałożyciel i jeden z głównych pedagogów działającej od 2002 roku w Warszawie Szkoły Wajdy. Od roku 2008 członek Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, od roku 2011 – jej przewodniczący.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011).
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.
Hendrykowski M., Debiuty polskiego kina, Konin 1998.
Hollender B., Od Wajdy do Komasy, Warszawa 2014.
Jagielski S., Morstin-Popławska A., Ciało i seksualność w kinie polskim, Kraków 2009.
Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.
Szpulak A., Filmy Wojciecha Marczewskiego, Poznań 2009.
Artykuły:
Kałużyński W., Będzie jeszcze wiele filmów, „Dziennik. Gazeta Prawna – Kultura” 02.05.2010, s. 10-11.
Kłopotowski K., Dziecinne pytania Marczewskiego, „Film” 2001, nr 1, s. 96-99.
Marczewski W., Przygotowanie wymaga czasu, „Film” 2005, nr 12, s. 104-105.
Marczewski W., Rozpaczliwie szukając tematu, „Film” 2005, nr 10, s. 112-113.
Marczewski W., Złapać formę, „Film” 2005, nr 11, s. 104-105.
Pieńkowska B., Współczesny bohater romantyczny w „Zmorach” Wojciecha Marczewskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2004, nr 45, s. 119-130.
Pogorzelska J., Wojciecha Marczewskiego zmory i dreszcze, „Film” 2003, nr 6, s. 72-75.
Sobolewski T., Marczewski. Nie wierzę w naszą niewinność, „Kino” 1993, nr 10, s. 22-25.
Strzembosz M., Powrót potrzebny od zaraz!, „Film” 1990 , nr 34 , s. 20-21.
Wywiady:
Armata J., Reżyseria sztuką uwodzenia, „Magazyn Filmowy SFP” 2012, nr 19, s. 14-21.
Bielas K., Ucieczka do kina wolność, „Gazeta Wyborcza – Magazyn” 1997, nr 21, s.14-18.
Cegiełkówna I., Nie dać się zabić na ringu, „Kino” 2006, nr 4, s. 32-34.
Ćwieluch J., Gorzkie kluski, „Polityka” 2010, nr 18, s. 96-98.
Dipont M., Samemu wywalczyć to prawo. Rozmowa z Wojciechem Marczewskim, „Kino” 1980, nr 3, s. 2-5.
Furdal M., Siłą sztuki jest błąd. Mówi Wojciech Marczewski, „Kino” 1993, nr 10, s. 25-29.
Janicka B., Wyjeżdżam, „Film”1992, nr 37, s. 4-5.
Kobus J., Starsi twórcy tkwią w PRL-u, „Dziennik. Polska. Europa. Świat” 12.09.2006, nr 123, s. 28-29.
Lubelski T., Świat odbiera nam tajemnicę, „Kino” 2000, nr 12, s. 4-8.
Sobolewski T., Pochwalona bezpańskość, „Film” 1979, nr 20, s. 8-9; 22.
Sobolewski T., Im dojrzalsi, tym młodsi, „Gazeta Wyborcza” 18.01.2001, nr 15, s. 14-15.
Sobolewski T., Ucieczka cenzora. Rozmowa z Wojciechem Marczewskim, „Kino” 1990, nr 5, s. 1-5.
Subbotko D., Świat goni, a ja zwalniam, „Gazeta Wyborcza” 11-12.05.2013, nr 109, s. 22-24.
Śmiałowski P., W mojej aurze, „Kino” 2010, nr 3, s. 38-40.
Galeria
Artykuły
-
Przesilenie. O "Ucieczce z kina Wolność" Wojciecha Marczewskiego
Matylda Szewczyk
"Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu", nr 2/2019
Wróć do artykułów -
Spróbujmy określić styl...
Edward Kłosiński, Wojciech Marczewski, Krzysztof Zanussi, Hanna Książek-Konicka, Krzysztof Mętrak, Bolesław Michałek, Barbara Mruklik, Andrzej Ochalski
„Kino” 1980, nr 8
