Akademia polskiego filmu

Roman Tokarski, kompozytor kolekcjonujący okupacyjne melodie, opowiada młodemu żołnierzowi polskiemu, repatriantowi z Anglii, historię „zakazanej piosenki” w stolicy. Warszawianka przywołuje obrazy z jesieni 1939 roku: pierwsze uliczne koncerty patriotyczne, w których uczestniczył także muzyk i jego siostra Halinka. Razem zorganizowali orkiestrę uliczną, później pracowali w konspiracji, przewożąc broń, bibułę, biorąc udział w akcjach dywersyjnych. Po powstaniu warszawskim schronili się w oddziałach partyzanckich. Historia ich wojennych losów krzyżuje się z losami innych mieszkańców kamienicy: Cieślaka, tchórzliwego sąsiada Tokarskich, ukrywającego się Żyda, fałszywego skrzypka zdrajcy, niemieckiej konfidentki.

Pierwszy polski film fabularny zrealizowany po wojnie rejestrował na gorąco życie obyczajowe
w okupowanej stolicy i specyficzną formę oporu, jaką było publiczne wykonywanie zakazanych utworów patriotycznych i piosenek ośmieszających okupanta. Druga wersja została zmontowana po zarzutach opublikowanych przez „Kuźnicę”: po scenach z powstania dodano sekwencję defilady wojsk zajmujących Warszawę i kilka scen „wzmacniających realizm” okupacji. Dzisiaj głównym bohaterem filmu pozostała autentyczna piosenka uliczna i głosy jej anonimowych wykonawców.

Jan Słodowski, Leksykon polskich filmów fabularnych, Warszawa 1996