Akademia polskiego filmu

"O Wojciechu Hasie usłyszałam po raz pierwszy, kiedy byłam nieco po dwudziestce. Poszłam wtedy na nocny pokaz filmu "Rękopisu znalezionego w Saragossie" w manhattańskim kinie Elgin. Chociaż nigdy nie brałam LSD,  o trzeciej nad ranem, gdy projekcja się skończyła, czułam się tak, jakbym doświadczyła narkotykowej ekstazy spowodowanej halucynacyjnym zagmatwaniem tego polskiego filmu. Jego akcja dzieje się w Hiszpanii, główny bohater to belgijski oficer, a fabuła opiera się na spiralnej, szkatułkowej opowieści. Nic dziwnego, że był to ulubiony film Jerry'ego Garcii, lidera grupy The Greatful Dead", mówi profesor Annette Insdorf.

W pierwszym anglojęzycznym opracowaniu poświęconym temu mistrzowi polskiego kina Annette Insdorf eksploruje trzynaście filmów pełnometrażowych Hasa z wnikliwością podobną do tej, którą wykazała się w swej przełomowej książce o Krzysztofie Kieślowskim, Double Lives, Second Chances (Northwestern University Press, 2013).

Choć filmy Hasa są mniej znane poza granicami Polski niż kino Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Zanussiego czy Krzysztofa Kieślowskiego, jego szczególna artystyczna wizja i charakterystyczny styl sprawiły, że wielu krytyków zalicza polskiego twórcę do mistrzów światowego kina. Niektóre z jego dzieł mają status filmów kultowych, szczególnie Rękopis znaleziony w Saragossie, o którym z uznaniem wyrażali się tacy twórcy jak Luis Buñuel, Francis Ford Coppola czy Roman Polanski.

Filmy Hasa odsłaniają życie wewnętrzne bohaterów, które twórca przedstawia puszczając wodze swojej niezmiernie pomysłowej wyobraźni. Poza Rękopisem znalezionym w Saragossie na jego różnorodną i innowacyjną filmografię składają się m.in. Sanatorium pod klepsydrą, obrazowe i surrealistyczne przedstawienie życia polskich chasydów w okresie międzywojennym, Pętla, surowy i poetycki dramat o alkoholiku, który ma świadomość, że nie uda mu się porzucić nałogu, czy Jak być kochaną, w którym aktorka wspomina swoją wojenną przeszłość.

Has tworzył różnorodne, niezwykłe formalnie filmy, przesycone Europejskimi nurtami egzystencjalizmu i awangardy. Teraz, gdy wiele jego filmów zostaje odrestaurowanych i wydanych ponownie, kolejne pokolenia miłośników kina będą mogły odkryć jego artystyczny geniusz. Intimations: The Cinema of Wojciech Has jest niewątpliwie najlepszym przewodnikiem po jego twórczości, jaki powstał w języku angielskim.