Barbara Sass

Barbara Sass, fot. Romuald Pieńkowski, źródło: Fototeka FN?>

Barbara Sass, fot. Romuald Pieńkowski, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/

Reżyserka, scenarzystka. Urodziła się 14 października 1936 roku w Łodzi. W rodzinnym mieście ukończyła w 1958 roku Wydział Reżyserii PWSFiT (dyplom w 1975). Przez kilkanaście lat pracowała jako asystentka znanych reżyserów, m.in. Wojciecha Hasa (przy filmie Pamiętnik znaleziony w Saragossie), Jerzego Skolimowskiego (Bariera, Ręce do góry), Jerzego Hoffmana (Trzy kroki po ziemi), Andrzeja Wajdy (Samson). Zadebiutowała w 1972 roku filmem telewizyjnym Ostatni liść, później dokonała ekranizacji opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Dziewczyna i gołębie (1973, tv). Znalazła się także w grupie młodych reżyserów, których nowele złożyły się na film Obrazki z życia (1975; nowela Literat). Trzy lata później zrealizowała kolejny film telewizyjny, Wejście w nurt (1978) według scenariusza Ireneusza Iredyńskiego. Od tej pory pracuje, wykorzystując własne scenariusze.

Jej pierwszym filmem kinowym było Bez miłości (1980) – dramat psychologiczny ze znakomitą rolą Doroty Stalińskiej, nagrodzoną na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku, uhonorowany na tymże festiwalu nagrodą dla reżyserki oraz nagrodą FIPRESCI na festiwalu w Mannheim. Stalińska wystąpiła także w jej dwóch kolejnych filmach: Debiutantka (1981) oraz Krzyk (1982; nagroda dla aktorki i dla reżyserki na festiwalu w San Sebastian) – mrocznym dramacie psychologicznym, który zamykał swoistą trylogię filmów opowiadających o współczesnych, silnych, przebojowych kobietach. W 1990 roku Sass zrealizowała autotematyczną Historię niemoralną, gdzie podsumowała swoją współpracę z aktorką. Następnie zajęła się ekranizacją prozy Poli Gojawiczyńskiej. Przeniosła na ekran w 1985 roku dwie powieści: Dziewczęta z Nowolipek oraz Rajską jabłoń, utwierdzając swoją pozycję mistrzyni w portretowaniu kobiet. Wstrząsającą rolę alkoholiczki zagrała w jej następnym filmie Tylko strach (1993) Anna Dymna (nagroda aktorska na festiwalu w Gdyni), zaś Magdalena Cielecka stworzyła wybitną kreację zakonnicy Anny w Pokuszeniu (1995; nagroda aktorska na festiwalu w Gdyni, Tokio i Genewie, nagroda FIPRESCI dla filmu na festiwalu w Karlowych Warach) oraz poetki wzorowanej na Halinie Poświatowskiej w Jak narkotyk (1999). W konwencji komediowej utrzymany był film Pajęczarki (1993).

W latach 90. Sass zajęła się reżyserowaniem spektakli telewizyjnych (Siostrzyczki, Katarzyna, Noc Helvera) oraz teatralnych. Współpracowała z teatrami w Krakowie, Gdańsku i Łodzi, gdzie realizowała różne gatunkowo sztuki (Dwoje na huśtawce, Tutam, Się kochamy, Elektra). Za reżyserię Trzech sióstr Czechowa oraz Idioty według Dostojewskiego otrzymała prestiżowe nagrody przyznawane przez środowisko teatralne. Później współpracowała ze stołecznym teatrem Ateneum.

Do filmu fabularnego wróciła w roku 2011, reżyserując W imieniu diabła – historię inspirowaną buntem sióstr betanek z Kazimierza Dolnego przeciwko hierarchii kościelnej.

Używa także nazwiska Barbara Sass-Zdort (jest żoną operatora Wiesława Zdorta).

Bibliografia

Książki:

Talarczyk-Gubała M., Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii, Poznań 2013.

Talarczyk-Gubała M., Wszystko o Ewie. Filmy Barbary Sass a kino kobiet w drugiej połowie XX wieku, Szczecin 2013.

Artykuły:

Kurz I.,  Silne kobiety Barbary Sass, „Dialog” 2009, nr 3, s. 56-61.

Szpakowska M., Czy musimy wierzyć na słowo?, „Kino” 1981, nr 6, s. 4-7.

Zalewski M., O co ten krzyk?, „Kino” 1984, nr 4, s. 13-16.

Kurz I., Apetyt na jabłka, „Kino” 1999, nr 2, s. 36-39.

Talarczyk-Gubała M., Ewa vs. Agnieszka. Reprezentacje reżyserek w wybranych filmach Andrzeja Wajdy i Barbary Sass, „Kwartalnik Filmowy” 2012, nr 77-78, s. 282-297.

Krzyk, „Filmowy Serwis Prasowy” 1983, nr 5, s. 2-5.

 

Wywiady:

Bielas K., Barbara Sass: Nie wszystko na sprzedaż, „Gazeta Wyborcza - Wysokie obcasy” 1999, nr 16, s. 6-11.

Grzela, Słucham moich demonów, „Kino” 2000, nr 4, s. 27-29.

Hollender B., Świat za bramą klasztoru, „Gazeta Wyborcza” 7.6.2011, nr 131, s. A21.

Jaworska J., Jeszcze nie powód do rozpaczy, „Dialog” 2009, nr 3, s. 91-93.

Królikowska E., Dojrzałe debiuty, „Film” 1980, nr 33, s. 19-20.

Maniewski M., Między miłością a dojrzałością. Z Barbarą Sass rozmawia..., „Kino” 1996, nr 6, s. 4-6.

Pasternak K., Plany się zmieniły, „Przekrój” 2010, nr 36, s. 66-69.

Sobański O., CWIF - co to takiego?, „Film” 1988, nr 23, s. 6-7.

Zygmunt S., Pięścią w stół, „Film” 1989, nr 47, s. 16-17.

Artykuły