Piotr Szulkin
Piotr Szulkin, „Golem", źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, scenograf, aktor, pedagog, prozaik. Urodził się 26 kwietnia 1950 roku w Gdańsku. Absolwent Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1975). Po skończeniu studiów zrealizował kilka niezwykle interesujących krótkometrażówek, m.in. w warszawskiej Wytwórni Filmów Dokumentalnych Narodziny (1975), Życie codzienne (1976), w łódzkiej Wytwórni Filmów Oświatowych – Dziewce z ciortem (1975; nagrody w Mannheim i Krakowie), Kobiety pracujące (1978; nagroda w Oberhausen), w krakowskim Studiu Filmów Animowanych – Copyright by Film Polski MCMLXXVI (1976), a w Studiu Filmowym „Tor” – średniometrażową fabułę Oczy uroczne (1976; nagrody w Sitges i Trieście), opartą na motywach ludowej przypowieści. W 1993 roku wrócił do formuły filmu krótkiego, kręcąc efektowne Mięso (ironica) (Srebrny Smok w Krakowie, nagrody w Oberhausen, Montecatini, Keszthely), w którym kpi z narodowego myślenia o losach kraju i jego mieszkańców. Punktem wyjścia tych rozważań czyni reżyser... mięso, zwane w PRL-u „surowcem strategicznym”. Podwyższanie jego cen często kończyło się bowiem zmianą ekipy rządzącej. Film jest kolażem socjologicznego eseju, komedii muzycznej i kabaretowej groteski.
Debiutancki film pełnometrażowy Golem (1979; nagrody w Gdańsku, Łagowie, Koszalinie i Madrycie) to przejmująca opowieść o życiu w odhumanizowanym mieście, pozbawionym wszelkich wartości, zainspirowana legendą Golema i słynną książką Gustawa Meyrinka. Zrealizowana przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce Wojna światów – następne stulecie (1981; nagrody w Madrycie, Porto, Trieście) to film wyraźnie antycypujący naszą rzeczywistość: sugestywne studium zastraszonego, bezwolnego społeczeństwa, sterowanego przez wszechobecną telewizję, rozgrywa się w roku 2000, tuż po inwazji Marsjan na Ziemię. Świat po atomowym kataklizmie pojawia się także w następnym filmie Szulkina O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji (1984; nagroda w Lille). Kilkuset ludzi schroniło się pod betonową kopułą. Oczekują tam na przybycie kosmicznej Arki, która przyniesie im ocalenie. Nie wiedzą, że Arka jest tylko wymysłem grupki sprawującej władzę... Zrealizowana w poetyce groteski Ga, ga. Chwała bohaterom (1985; nagrody w Strasburgu, Clermont-Ferrand) to opowieść rozgrywająca się w czasach, kiedy Ziemianie skolonizowali już wszystkie sąsiednie planety, żyje im się dostatnio i nie bardzo chce im się pracować, szczególnie w niebezpiecznym zawodzie astronauty. Do prowadzenia statków kosmicznych używają więc więźniów. W nakręconej w 1990 roku Feminie, ekranizacji popularnej powieści Krystyny Kofty Pawilon małych drapieżców, poświęconej erotycznym obsesjom osamotnionej chwilowo kobiety, widać wyraźne inspiracje Buñuelowską Pięknością dnia, zaś Król Ubu (2003) to zainspirowana sztuką Alfreda Jarry’ego autorska wariacja na temat niebyt mądrego, ale przebiegłego monarchy, który pod szyldem walki o wolność i demokrację w krwawy sposób przejął władzę i sprawował ją, dbając wyłącznie o własne interesy.
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.
Dzieje grzechu. Surrealizm w kinie polskim, red. Kamila Wielebska, Kuba Mikurda, Kraków-Warszawa 2010.
Helman A., Miczka T., Analizy i interpretacje. Film polski, Katowice 1984.
Kletowski P., Marecki P., Piotr Szulkin, Życiopis, Kraków 2004.
Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.
Szulkin P., Ga, ga; Szpital, Bydgoszcz 1988.
Szulkin P., O bi, o ba i inne prawdziwe nowele filmowe, Warszawa 1984.
Szulkin P., Socjopata, Kraków 2006.
Artykuły:
Maciejewski Ł., Podsycanie bestii moich. Kino Piotra Szulkina, „Cinema Polska” 2004, nr 1, s. 36-39.
Florysiak W., Sny lękowe o przyszłości czyli science-fiction Szulkina, „Film” 1985, nr 5, s. 10-11.
Pawlicki M., Apokalipsa według cynika, „Film” 1987, nr 3, s. 3-5; 19.
Wojna światów-następne stulecie, „Filmowy Serwis Prasowy” 1981, nr 18, s. 9-12.
O-bi,o-ba. Koniec cywilizacji, „Filmowy Serwis Prasowy” 1984, nr 24, s. 2-4.
Ga,Ga. Chwała bohaterom, „Filmowy Serwis Prasowy” 1986, nr 6, s. 6-9.
Książek-Konicka H., Parabola świata zdegradowanego, „Kino” 1980, nr 2, s. 11-15.
Jankun M., „Wojna światów” - kino absurdu, „Kino” 1984, nr 12, s. 15-19.
Przylipiak M., Światy Piotra Szulkina, „Kino” 1988, nr 2, s. 18-21.
Zuchora A., Jestem ucieczką, „Wprost” 2011, nr 16, s. 80-83.
Golem, „Filmowy Serwis Prasowy” 1979, nr 24, s. 5-7.
Sobolewski T., Niech zło zwycięża, „Film” 1980, nr 1, s. 6-7.
Boni M., Apokalipsa bez sądu, „Kino” 1984, nr 12, s. 7-10.
Wróblewski J., Kłamstwo moralności, „Kino” 1987, nr 1, s. 8-10.
Wywiady:
Bielas K., Horror, „Gazeta Wyborcza - Duży Format” 2009, nr 37, s. 16-19.
Chyb M., Otoczony przez niemych maurów. Rozmowa z Piotrem Szulkinem, „Kino” 1992, nr 4, s. 2-5.
Domagalska K., Kisielewska Z., Niagara próżności, „Gazeta Wyborcza - Wysokie Obcasy” 2007, nr 38, s. 72-77.
Kofta K., Pogawędka u fryzjera, „Twój Styl” 1995, nr 4, s. 46-50.
Kornatowska M., Najważniejsze są piękne kobiety, „Film” 1980, nr 29, s. 6-7.
Saturczak Ł., Nie chcę być generałem, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 15, s. 28-29.
Sendecka M., Liczy się sens, „Kino” 2009, nr 10, s. 42-44.
Smoleń-Wasilewska E., Piotr Szulkin: film jak matematyka, „Film” 1975, nr 37, s. 14-15.
Sobolewski T., Fascynująca zagłada ludzkości, „Kino” 1984, nr 12, s. 10-14.
Sobolewski T., Film o ludziach władzy, „Gazeta Wyborcza” 15.9.2003, nr 215, s. 14.
Zagroba B., Życie bogatsze od wyobraźni, „Film” 1976, nr 33, s. 8-9.
Zarębski Konrad J., Ziarenko piasku, „Kino” 2004, nr 1, s. 9-12.
