Akademia polskiego filmu

Żona przyklękła przed ryczką, postawiła miskę na ziemi, sprawdziła gorąc wody, nabrała soli i wrzuciła do miski. Mieszała roztwór. Jasio miał ochotę pogłaskać ją po głowie, ale zobaczył swoich dwóch synów, którzy stali ramię w ramię i nie spuszczali z niego oka. Speszył się, podniósł gołe stopy ku górze, potem zanurzył je w osolonej wodzie. Myła mu nogi
z przejęciem, nacierała miejsce w miejsce. Jej dłonie przesuwały się od palców ku pięcie aż do spotkania obydwu dłoni i potem znów wracały do początku. Tarła delikatnie żyły nabrzmiałe trudem, a on siedział z miną zbolałego świętego.

Kazimierz Kutz, Perła w koronie [scenariusz], „Dialog” 1971, nr 11

Perła w koronie jest (…) historią śląską opartą na szeregu kontrapunktach. Mamy więc warstwę naziemną (obraz rodzinny, festyn
w osadzie górniczej) i warstwę podziemną (kopalnia i przebieg strajku). Za tym kryje się kontrapunkt wartości moralnych (…) walka o pracę,
o godność ludzi, solidarność męska; z drugiej zaś tradycji: obrządek rodzinny, rytuał plebejski. W warstwie kolorystycznej kontrapunkt ten zasadza się na kontrastowej naziemnej feerii barw, odpustowego festiwalu z podziemnym wrastaniem ludzi w węgiel podczas przedłużającego się strajku. Tę estetykę kontrapunktu wyzyskuje Kutz, aby zaprezentować właściwy sobie od dawna liryczny stosunek do historii. W jego filmach człowiek spotyka się z historią poprzez codzienność. (…) W Perle w koronie, jak zawsze u Kutza, humor i patos
w jednym stoją domu.

Krzysztof Mętrak, Złota żyła, „Kultura” 1972, nr 8