Akademia polskiego filmu

"Weiser" jest filmem o tajemnicy i próbie dotarcia do prawdy. O tajemnicy życia i świata. Jest również filmem o naszej pamięci i jej ułomności. O tajemnicy dzieciństwa, które jest najbardziej magicznym, ale jednocześnie najbardziej bolesnym okresem życia, pełnym prawdziwych fascynacji i zauroczeń. Realność codziennego dnia miesza się z mistyką, ze wspomnieniem, nie zawsze być może zgodnym z prawdą. Bo jak po latach określić co jest, lub co było prawdą, a co jedynie grą naszej umęczonej wyobraźni? Czy obsesyjnie powracający obraz dramatycznego wydarzenia, które miało miejsce trzydzieści lat temu, i którego nie sposób wymazać z pamięci, istniał naprawdę, czy to tylko chora nasza wyobraźnia? Akcja filmu rozgrywa się w dwu, symultanicznie prowadzonych planach czasowych - w dalekiej przeszłości lat sześćdziesiątych i współcześnie. Weiser to film robiony z perspektywy końca lat dziewięćdziesiątych, końca stulecia. Z perspektywy lęków i pytań z jakimi wchodzimy w nowe tysiąclecie.

Jest rok 2000. Paweł Heller przyjeżdża po 11-letnim pobycie w Hamburgu do Polski. Po raz kolejny rozpoczyna nowe życie. Wszystko zapowiada się wspaniale. Jest z nim ukochana kobieta, ma pracę, która daje mu satysfakcję i pieniądze. Paweł to ceniony dźwiękowiec, specjalista od przywracania starym nagraniom muzycznym ich dawnej świetności. 
Przydymione miasto na Dolnym Śląsku, znane ulice i pejzaże przywołują wspomnienia. Wracają obrazy sprzed 33 lat, gdy w upalne lato z paczką przyjaciół bawił się na łąkach nieopodal torów kolejowych i zrujnowanej fabryki. Ten dziwny czas utkwił w nim na całe życie. Jak się okaże później, nie tylko on przeżył to tak mocno. Także Szymek, Piotr i Elka weszli w dorosłe lata z piętnem, jakie odcisnęły na nich chwile spędzone z rudym, piegowatym Dawidem Weiserem. 
Dawidek to outsider, "obcy", odrzucony przez grupę dzieciaków buszujących wśród osmolonych kamieniczek. Często spadają na niego pięści rozzłoszczonych rówieśników. Aż bierze go w obronę energiczna Elka. I od tego dnia są już nierozłączni ? Dawidek i Elka. To właśnie ona wprowadzi trzech chłopców do dziwnego świata małego żyda. Uchyli rąbka tajemnicy i uświadomi im, jak niezwykły jest Dawid. Bo tylko on zna sekretne zaklęcia, ma prawdziwy pistolet, potrafi wysadzić w powietrze komin fabryczny, unosi się w powietrzu. Nie może z nim konkurować smak ulubionej czerwonej oranżady, ani zabawa w rytm wyliczanki o miodzie i mleku. 

Kulminacyjnym momentem wakacji miało być wysadzenie starego mostu nad śmierdzącą rzeczką pełną śniętych rybek. I wtedy właśnie to się stało. Elka i Dawidek weszli do tunelu pod mostem. Zniknęli. Potem nastąpił wielki wybuch. Nie było odpowiedzi na rozpaczliwe nawoływania chłopców. Elka odnalazła się po kilku dniach, ale nie pamiętała niczego. Po Dawidku ślad zaginął. Nie było nawet szczątków jego ciała. Chłopcy zostali poddani gruntownemu śledztwu. Nikt z dorosłych, ani oficerowie UB, ani policja, ani nawet ksiądz proboszcz - nie potrafili przeniknąć tajemnicy. 
Wspomnienie o Dawidku i tamtym lecie coraz silniej atakuje Pawła. Jego nadrzędnym celem staje się wyjaśnienie tajemnicy, zrozumienie, co się tak naprawdę wydarzyło.Usiłuje poskładać elementy łamigłówki. Bezbarwna współczesność usuwa się w cień. Nie liczy się obecna miłość, praca. Spotyka się z Szymkiem, Piotrem, Elką. Ale każdy pamięta co innego. Nikt tak naprawdę nie wyzwolił się spod władzy małego Weisera. Powraca ciągle, nabierający wyrazistości obraz dwójki dzieci niknących w tunelu, który za chwilę rozbłyśnie ogniem... 

Charakterystyka postaci:
Paweł - główny bohater. Występuje w przeszłości jako dwunastoletni chłopiec i współcześnie jako czterdziestopięcioletni mężczyzna. Jego oczami oglądamy zdarzenia; rytm jego wspomnień i współczesnych poszukiwań organizuje narrację filmu. I w dzieciństwie, i współcześnie nadwrażliwy na dźwięki introwertyk. Jako dziecko - zakochany w Elce, zafascynowany Dawidem wkracza w ich tajemniczy świat nie zadając sobie żadnych pytań. Po latach usiłuje dociec, co wtedy zdarzyło się naprawdę. Ale im więcej wie o przeszłości, tym bardziej racjonalne wytłumaczenia nie satysfakcjonują go - na powrót zanurza się w metafizyce, odrzucając swe współczesne życie jako miałkie i bez znaczenia.
Dawid - tajemnicza postać z dzieciństwa, Żyd zanurzony w innym świecie wartości niż przyziemne lata sześćdziesiąte w komunistycznej Polsce. Charyzmatyczna postać fascynująca inne dzieci i zdolna do wciągnięcia ich w świat swojej wyobraźni. Świadomy swej inności, umiejący ją wykorzystać dla opanowania wyobraźni kolegów. Naturalna zdolność kreowania dramatycznych efektów - to dlatego jego przyjaciele nie wierzą, że zginął w wybuchu; są przekonani, że jego odejście, to jeszcze jeden trick, że Dawid lada chwila powróci i wyjaśni istotę swego zniknięcia.

Elka - w dzieciństwie najbliższa powiernica Dawida. Współorganizatorka wszystkich niezwykłych zdarzeń. Dziewczynka energiczna i zaradna, przyjmuje niezwykłość Dawida jako rzecz jak najbardziej naturalną. Zdaje się żyć w obu światach - wyimaginowanym i realnym - naraz, jakby stanowiły one nierozerwalna jedność. I to ją odróżnia od Pawła, dla którego są to odrębne światy. Ginie wraz z Dawidem w wybuchu, by po paru dniach odnaleźć się w tajemniczych okolicznościach. Niestety nic nie pamięta. Współcześnie - jak się zdaje - zupełnie inna osoba. Nie zainteresowana tajemnicami dzieciństwa, żyje teraźniejszością. Coś jednak każe Pawłowi i nam wierzyć, że wie więcej niż mówi, że skrywa jakąś jej tylko znaną tajemnicę.
Szymek - przyjaciel Pawła z dzieciństwa. Fajtłapowaty grubas. W dzieciństwie jakby nieco na uboczu wydarzeń, bardziej statysta niż uczestnik. A jednak we współczesności żyje wyłącznie przeszłością, to on i jego śmierć wciągają Pawła na powrót w orbitę minionych wydarzeń. Człowiek biedny, lekko nawiedzony i absolutnie przekonany, że Dawid powrócił i znów jest z nimi.
Piotr - kolejny uczestnik tajemnych zabaw. Dziś racjonalny lokalny biznesmen mieszkający na drugim krańcu Polski. Jak twierdzi - zapomniał o wszystkim. Ale równocześnie dziwnie unika rozmowy o Dawidzie.

Krytyka podkreślała precyzyjną konstrukcję i estetyczne wyrafinowanie "Weisera" (vide: muzyka i zdjęcia). Zwracano też uwagę na jego wieloznaczność, otwierającą różne ścieżki interpretacji. Film Marczewskiego w równej mierze daje się bowiem odczytać jako opowieść o przyjaźni i lojalności, o poczuciu wspólnoty i wtajemniczenia, a także o tym "jak smakuje zakazany owoc i jak traci się niewinność". Reżyser zresztą celowo postawił na poezję i niedomówienie. Nie jest istotne, czy Paweł wyjaśni zagadkę żydowskiego kolegi z dzieciństwa. Ważne jest natomiast, że dotknie tajemnicy. Poczuje obecność rozpościerającej się poza granicą zmysłów krainy metafizyki. Kto wie, może Dawid czeka na niego właśnie tam?

www.filmpolski.pl