Akademia polskiego filmu

Akcja wszystkich nowel toczy się podczas drugiej wojny światowej.

Nowela I. Krzyż
Zwykły żołnierz o plebejskim nazwisku Socha, zwany Wyskrobkiem, dokonuje w walce bohaterskiego czynu. Otrzymuje Krzyż Walecznych i kapralskie belki, z którymi się obnosi. Kilka dni urlopu pozwalają mu powrócić do rodzinnej wsi. Socha podróżuje z miną zwycięzcy, ale u celu zastaje tylko zgliszcza. Obłąkany starzec nie może mu nawet powiedzieć, co się właściwie stało i kto spalił wieś wraz z mieszkańcami.

Nowela II. Pies
Na bezdrożach frontu przyplątał się do polskich żołnierzy rasowy owczarek niemiecki, bezdomny pies z hitlerowskiego obozu zagłady. Ich drogi kilkakrotnie krzyżują się ze ścieżkami psa. Jeden karmi go kawałkiem chleba, inny chce zastrzelić „esesmańskiego pomocnika”, ale nad tymi odruchami bierze górę zwykły humanitaryzm.

Nowela III. Wdowa
Małe miasteczko na Ziemiach Odzyskanych, w którym osiedlili się byli żołnierze z jednego oddziału. Powoli organizuje się życie tej mikrospołeczności. Najbardziej szanowaną osobą jest młoda wdowa po bohaterskim dowódcy, kapitanie Joczysie. Kobieta z wzajemnością zakochuje się w młodym przybyszu, który nie zostaje jednak zaakceptowany. Więcek decyduje się więc odejść z nieprzyjaznego miasteczka, ale razem z nim odjeżdża także wdowa.

Próba podjęcia problematyki wojennej w skrajnie realistycznej estetyce, pozbawionej symboli i metafor. Mitologia Szkoły Polskiej sprowadzona do codziennej świadomości prostego człowieka i potraktowana z gorzką ironią.

Jan Słodowski, Leksykon polskich filmów fabularnych, Warszawa 1996