Akademia polskiego filmu

Tomek: Wiesz, wykryłem prowokatorów. Niby koledzy, harcerze, a jednak okazali się wrogami.
Ojciec: Urosłeś…
Tomek: Nie cieszysz się.
Ojciec: Cieszę się… Może byś wrócił ze mną do domu?
Tomek: Teraz! Kiedy mamy takie ważne zadania? Kontrrewolucja podnosi głowę, prasa zdradziła, musieliśmy wydać zakaz czytania gazet, a ja mam wracać do domu, tak?

dialog z filmu

Bohaterem Dreszczy jest chłopiec, którego pewnego dnia wymyśla się jako obiekt dobroczynnej indoktrynacji, wydziera się mu intymność i odejmuje samodzielne dążenia, przytula się go – w przenośni i dosłownie – do organizacyjnego łona, przerabia się z chwastu na kwiat młodzieży. W sensie fabularnym Dreszcze Marczewskiego są inwersją Człowieka z marmuru. Bohater Marczewskiego znojnie dąży do tego, co przed kilku laty odrzucił Mateusz Birkut u Wajdy. (…) Utwór Marczewskiego to jeden z pierwszych filmów z kręgu młodego kina wyzbyty publicystycznej bezwzględności. Ponure doktrynerstwo zetempowskiej generacji podlega tu osądowi jako historyczny błąd, ale nie jako nikczemność. Stop idealizmu i subiektywnej prawości wyznacza tragiczną perspektywę postaci Druhny. (…) Zaś chłopiec daleko odchodzi od matki, od uwięzionego ojca, od zdradzonych kolegów. (…) Wśród łez szczęścia, wtulony w szorstką bluzę Druhny, przyjmuje ideologię jako rodzinę zastępczą.

Rafał Marszałek, Rodzina zastępcza, „Kultura" 1981, nr 48