Akademia polskiego filmu

Przeciwko przejawom bohaterstwa występować może jedynie łajdak. Ci, którzy zarzucają mi, że reprezentuję w moich filmach tendencje antybohaterskie, czynią mi dużą krzywdę. Wobec bohaterstwa nie manifestowaliśmy nigdy stosunku cynicznego, natomiast patrzyliśmy na nie jak na fakt istniejący. W Eroice nigdzie nie mówi się źle o bohaterach, nawet jeśli ich czyny są irracjonalne, pokazani oni są zawsze z sympatią, z sentymentem. Wykazaliśmy jedynie nieprzydatność tego typu manifestacji w konkretnych sytuacjach.

Andrzej Munk, O sobie. Wywiad udzielony Stanisławowi Janickiemu,
w: Andrzej Munk, Warszawa 1964

Fabuła obu części Eroiki jest związana z Powstaniem Warszawskim. Akcja Scherzo alla Polacca toczy się w czasie Powstania, a Ostinato lugubre tuż po upadku Powstania, w obozie jenieckim. Podejmując w 1957 r. ten temat, Munk dotykał niezabliźnionej rany i wkraczał w rejony tabu. (…) Opowiadając o perypetiach warszawskiego cwaniaka Dzidziusia Górkiewicza (…) świadomie gra niejednoznacznością i uwikłaniem bohatera w sferę odczuwania i rozumienia wartości moralnych. (…) Dopiero z perspektywy całopalenia miasta, i jedynie z tej perspektywy, można spojrzeć na Dzidziusia jak na Hermesa, a na wartości, które reprezentuje, jak na zagrożone wartości codziennego życia. (…) W Ostinato lugubre jest znów obcość i dystans. (…) Widzowi podsuwa się zmienne punkty widzenia. (…) Munkowi pozwala to postawić pytania, które w historii Polaków pojawiły się nie po raz pierwszy: czy można żyć w niewoli? jak poradzić sobie z upokorzeniem z tego wynikającym? czym jest nadzieja? (…) Munk, podobnie jak Norwid, zaufanie do następstw prawdy nazywa Nadzieją.

Bronisława Stolarska, Zakładnicy nadziei, „Kwartalnik Filmowy” 1997,
nr 17