Akademia polskiego filmu

Z gmatwaniny tabel, wykresów i zarejestrowanej codzienności wyłania się obraz człowieka, który popychany przez los próbuje odnaleźć swoje miejsce, chce wykorzystać swój czas i zdolności (…). Jest to film o poszukiwaniu prawdy, o naiwnych pytaniach, pełen dziecinnego zniecierpliwienia, jeśli odpowiedzi nie są jednoznaczne. Iluminacja miała być zapisem porażki, klęski bycia naiwnym w świecie sformalizowanych wartości. Problem jednak w tym, że nie można było tym wartościom nic przeciwstawić. Dlatego też, nawet wbrew intencjom reżysera, z taką determinacją bronimy postawy głównego bohatera.

Ryszard Ciarka, Wiedza, Wiara i Nadzieja, „Kwartalnik Filmowy" 1997, 
nr 18

Archaiczne nieco pojęcie „iluminacji” będzie miało w filmie wyraz gorzki, jeśli nie szyderczy. Mój bohater nie dozna żadnego olśnienia – przeciwnie, jego intelektualna biografia znaczona jest chwilami gwałtownych rozczarowań i zwątpień. Ale mimo wszystko (…) jest nadzieja, że kiedyś, w jakiejś chwili życia, suma wszystkich wysiłków intelektu złoży się na jedną jasną, klarowną całość.

Krzysztof Zanussi, Eksplikacja, „Kino" 1973, nr 5