Popiół i diament  [1958]

Popiół i diament

rok produkcji:

1958

premiera:

10 X 1958

czas trwania:

97 min

Reżyseria:

Andrzej Wajda

Scenariusz:

Jerzy Andrzejewski, Andrzej Wajda [na podstawie powieści Jerzego Andrzejewskiego]

Zdjęcia:

Jerzy Wójcik

Obsada:

Zbigniew Cybulski [Maciek Chełmicki], Ewa Krzyżewska [Krystyna], Wacław Zastrzeżyński [Szczuka], Adam Pawlikowski [Andrzej], Bogumił Kobiela [Drewnowski], Jan Ciecierski [portier w hotelu Monopol], Stanisław Milski [redaktor Pieniążek], Artur Młodnicki [konferansjer Kotowicz], Halina Kwiatkowska [Katarzyna Staniewiczowa], Ignacy Machowski [major Florian], Zbigniew Skowroński [Słomka], Barbara Krafftówna [Stefka, narzeczona Staszka Gawlika], Aleksander Sewruk [Święcki], Zofia Czerwińska [barmanka Lili], Grażyna Staniszewska [Hanka Lewicka]

Montaż:

Halina Nawrocka

Scenografia:

Roman Mann

Produkcja:

Studio Filmowe (dawniej Zespół Filmowy) „Kadr”

Kierownictwo produkcji :

Stanisław Adler

Opracowanie muzyczne:

Filip Nowak

Nagrody:

  • Złota Kaczka 1959
  • MFF Wenecja (Włochy) 1959: nagroda FIPRESCI
  • MFF Vancouver (Kanada) 1960: nagroda Kanadyjskiej Federacji Stowarzyszeń Filmowych
  • Srebrny Laur D.O. Selznicka 1962
  • Nagroda Zachodnioniemieckiej Krytyki Filmowej 1961
  • MFF Ibadan (Nigeria) 1961: Dyplom Uznania
  • Kryształowa Gwiazda Francuskiej Akademii Filmowej 1962 dla Ewy Krzyżewskiej
  • Nagroda Czechosłowackiej Krytyki Filmowej 1965
  • MFF Addis Abeba (Etiopia) 1967: Wyróżnienie

O filmie

Maj 1945 roku, pierwszy dzień po zwycięstwie. Młodzi akowcy: Maciek, Andrzej i Drewnowski, otrzymują rozkaz zastrzelenia Szczuki, sekretarza PPR, który ma wizytować miasto. Z zasadzki ostrzeliwują wojskowy gazik, ale od ich kul padają przypadkowi robotnicy, a Szczuka bezpiecznie dociera do celu.

Wieczorem w hotelu Monopol trwają przygotowania do uroczystego bankietu z okazji zakończenia wojny. Maciek z Andrzejem wskrzeszają w barze pamięć o poległych kolegach z konspiracji. Chełmicki poznaje barmankę Krystynę, ale zanim spędzi z nią miłosną noc, otrzymuje ponowny rozkaz zabicia Szczuki przekazany mu przez Andrzeja. Obaj podają w wątpliwość jego sens, ale przysięga wojskowa rozwiewa wahania Maćka. Drewnowski, który został mianowany sekretarzem osobistym prezydenta miasta, upija się jeszcze przed rozpoczęciem uroczystego bankietu i wywołuje skandal. Ostatnie godziny przed świtem Maciek spędza z Krystyną. Obiecuje dziewczynie – w imię ich miłości – zerwanie z konspiracją i powrót do normalnego życia. Szczuka otrzymuje informację, że jego syn został złapany w akowskim oddziale Wilka. Opuszcza bal, samotnie zmierzając do budynku UB. Jego śladem podąża Maciek. Śmiertelne kule trafiają sekretarza w momencie, gdy w niebo strzelają pierwsze race na cześć zwycięstwa. Wracając, Maciek napotyka wojskowy patrol. Nie reaguje na wołania żołnierzy, którzy zaczynają strzelać. Trafiony chłopak umiera na miejskim wysypisku śmieci. W Monopolu pary zaczynają poloneza.

Najbardziej znany za granicą polski film zaliczany do światowej klasyki, nawiązujący konstrukcją postaci bohatera i symboliką obrazu do tradycji wielkich romantyków. Najwybitniejsze dzieło Polskiej Szkoły Filmowej po raz pierwszy podejmujące problem wyborów moralnych żołnierzy Armii Krajowej po zakończeniu wojny.



Jan Słodowski, Leksykon polskich filmów fabularnych, Warszawa 1996

Artykuły

Cytaty

  • Wtedy to próba jest, wtedy jest waga,
    Ile? nad sobą wziąłeś panowania;
    Wartość się twoja ci odsłania naga 
    I oto widzisz, ktoś-ty?… bez pytania.
    I ileś zwał się tym lub owym w...

  • Popiół i diament Andrzeja Wajdy to dzieło moralisty i filozofa – dzieło,
    w którym racje polityczne stanowią kanwę do rozegrania prawd ostatecznych. (…) Oto za progiem potwornej wojny zderzają się dwa...

    Rozwiń

Bibliografia