Akademia polskiego filmu

Cenzor: Cenzura jest potrzebna. Cenzurowanie jest sztuką. Dobry cenzor powinien być artystą. Poza tym to jest gra. Jeżeli ktoś na przykład napisze: „Precz z komuną”, to wiadomo, że trzeba to wykreślić. Ale jeżeli ktoś napisze: „Bydło”? To już należy się zastanowić, czy to odnosi się do obory czy do władzy. Tak więc te banały o inkwizycji, o demokracji zostawmy sobie na razie na inną okazję. Nie wiem, czy państwo zdają sobie sprawę z tego, że z chwilą zlikwidowania cenzury jako instytucji obowiązek cenzurowania spadnie na was.

prolog filmu

Marczewski zaskoczył polską publiczność nową formułą rozrachunku. Jego Ucieczka z kina Wolność jest komedią, ale komedią osobliwą, wzbudzającą więcej niepokoju niż wesołości (…). Rzecz polega na zbudowaniu filmowej iluzji przez wprowadzenie kina w kinie
i równouprawnienie obu fikcyjnych rzeczywistości poprzez przyznanie tej drugiej scenicznej autonomii (…). Wątek „zbuntowanego ekranu” spełnia tutaj rolę alegorycznego sumienia. Swoista perfidia alegorii polega na tym, że jej adresatem i ofiarą jest cenzor, a więc ktoś, czyim obowiązkiem jest pilnowanie ustalonej urzędowo jednoznaczności wszelkich zjawisk i treści życia.

Jan Józef Szczepański, Bardzo poważny żart Marczewskiego, „Film” 1990,
nr 52